Posiąść sztukę porozumiewania się...

Kolejny moduł tegorocznego projektu "Mistrzowie życia" to dalsza praca nad rozwijaniem umiejętności społecznych i kierowaniem własnymi emocjami. Celem naczelnym tej części projektu stało się rozwijanie umiejętności interpersonalnych w aspekcie porozumiewania się między sobą.

Nadawca i odbiorca

Codziennie, odbywając wiele rozmów, nie zastanawiamy się do końca, czy wszystko to, co mówimy jest rozumiane tak, jak sobie tego życzymy. Dopiero, gdy pojawiają się trudności, konflikty, zastanawiamy się, czy zostaliśmy dobrze zrozumiani. Okazuje się wtedy, że porozumiewanie się z drugim człowiekiem jest sztuką wcale niełatwą i nie zawsze oczywistą. Komunikacja interpersonalna stała się przedmiotem zainteresowania psychologów. Zwrócili oni uwagę na związek między porozumiewaniem się ludzi a możliwością zaspokajania ważnych dla nich potrzeb (bliskości, przynależności, bezpieczeństwa itd.). Uznali komunikowanie się za ważną umiejętność społeczną, którą należy rozwijać i doskonalić.

Język szakala, język żyrafy

Mając na uwadze kształtowanie, doskonalenie umiejętności porozumiewania się bez agresji czy przemocy, przygotowałyśmy propozycje zadań dla zespołów klasowych. Poprzedziło je spotkanie z psychologiem Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Prudniku, który zaprosił uczniów do udziału w warsztatach na temat porozumiewania się bez przemocy. Przedstawił dwa style komunikowania się wg. Marshalla B. Rosenberga- autora książki „Porozumienie bez przemocy’- agresywny „język szakala” i empatyczny „język żyrafy”. Dzieci miały okazję doświadczyć i przetrenować, jak bardzo się one różnią i jaki wywołują efekt u odbiorcy komunikatu. Szakal nie respektuje praw innych, generalizuje, uogólnia, rani. Za jego stwierdzeniami kryje się gotowy osąd i opinia o ludziach. Szakal atakuje osobę, nie jej czyny. Żyrafa jest przeciwieństwem szakala. Symbolizuje szczerość, umiejętność słuchania, rozumienia, bez oceniania. Dlaczego właśnie to zwierzę wybrał Rosenberg jako przedstawiciela takiej postawy? Otóż, szyja żyrafy sięga kilka metrów, co sprawia, że widzi znacznie dalej od innych zwierząt. Ma wielkie serce- symbol miłości i dobroci.

Sztuka porozumiewania się w praktyce

Na zajęciach wychowawczych TO POD, w styczniu i lutym, uczniowie prezentowali przygotowane przez siebie scenki dramowe pod hasłem „Jak wyjść z zaczarowanego kręgu zachowań konfliktowych”. Były one propozycjami rozwiązywania konfliktów rówieśniczych. Kalambury to kolejny przykład zabawy eliminującej niechęć, złość, urazy. Uczniowie, bawiąc się w porozumiewanie się bez słów, musieli nawiązać kontakt z kolegą i przekazać mu właściwy komunikat za pomocą gestu lub rysunku. Ostatnim działaniem dzieci w ramach modułu „Sztuka porozumiewania się” było zaprojektowanie i wykonanie piktogramów związanych z bezpiecznym i kulturalnym zachowaniem się na terenie szkoły. Potem należało umieścić je we właściwych miejscach w przestrzeni szkolnej.

Przed feriami zimowymi przyszedł czas na zaprezentowanie przed społecznością szkolną pracy nad zadaniami modułowymi. Klasy najczęściej pokazywały się w scenkach dotyczących agresji i przemocy słownej i fizycznej na boisku sportowym, w klasie, na przerwie. Klasa V ukazała w symboliczny sposób wyjście z zaczarowanego kręgu konfliktów poprzez magiczny dotyk i wypowiedziane czarodziejskie słowa: zgoda, przyjaźń, zaufanie, porozumienie, jedność. Uczniowie klasy IV swoje piktogramy nazwali „talizmanami zaklętych słów” pożyczając tytuł z najnowszego przeboju Kamila Bednarka. Cała szkoła zaczęła przypominać trochę miasteczko drogowe, a jej regulamin przypominany był poprzez swoiste „znaki drogowe”- piktogramy właściwego zachowania się.

Bariery w komunikacji

Pracując nad umiejętnością porozumiewania się, odnosimy czasem wrażenie, że napotykamy bariery, które blokują właściwe komunikowanie się. Dlatego warto pamiętać o pewnych zasadach pomagających znalezieniu porozumienia w rozmowie. W czasie zajęć TO POD staraliśmy się przekazać je uczniom, wskazując, jak bardzo pomagają w nawiązywaniu pozytywnych relacji z kolegami. Np. powinniśmy unikać gadulstwa, obmawiania, pamiętać o zainteresowaniu rozmówcą i jego wypowiedzią, utrzymywać kontakt wzrokowy, okazywać współodczuwanie i serdeczność.

Na pewno wszyscy zgodzimy się ze stwierdzeniem, że porozumiewanie się z drugim człowiekiem to prawdziwa sztuka, której uczymy się całe życie. Jest jedną z najbardziej ważnych i potrzebnych umiejętności związanych z prawidłowym funkcjonowaniem człowieka wśród innych ludzi.

W sprawozdaniu wykorzystano:

Grzesiuk L., Trzebińska E.” Jak ludzie porozumiewają się?” Nasza Księgarnia, Warszawa 1978

Stewart J (red.) „Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi.”PWN, Warszawa 2000.

Elżbieta Bury

Bogusława Hawron

Małgorzata Zaworska